Akindžije i delije
Prvi turski vojnici koje je Srbija upoznala bile su akindžije. Ovaj vojni red lake konjice (sastavljene od Turaka i domaćeg muslimanskog zemljoradničkog stanovništva, uz mali broj hrišćana) odigrao je, u periodu osvajanja balkanskih zemalja, veoma značajnu ulogu. Korišćen je, podjednako efikasno, i u vreme rata i u vreme mira. U vreme mira akindžije su, poput bujice (tur. akin - nalet, potok, bujica), upadale u neprijateljsku zemlju i, pljačkajući, pustošeći i paleći, lomile njen otpor, pripremajući je, tako, za lakše osvajanje. U vreme rata, pak, imali su više zadataka; služili su kao prethodnica glavnoj vojsci, imali su zadatak da opsedaju tvrđave do njenog dolaska, a u toku bitke sprečavali su da napadnutima dođe pomoć iz susednih zemalja napadajući same te zemlje. Nakon bitke akindžije su proganjale neprijatelja u bekstvu.
I u izvođenju bezbrojnih turskih provala iz Bosne i Srbije u susedne ugarske i venecijanske posede tokom 15. i 16. veka akindžije su imale važnu ulogu. Ali, vremenom je njihov značaj opadao, pa ih je negde posle 1526. godine počeo potiskivati novi vojnički red - delije. Ovo ime dobili su, najverovatnije, zbog svoje izvanredne smelosti i hrabrosti (tur. deli - lud, hrabar, junačan, neustrašiv, danas i umobolan, sumanut, lud za čime). Javljaju se najpre u Bosni, pa u Srbiji kao lična garda pograničnih komandanata, a zatim su se razvili u snažne udarne jedinice - graničare. Regrutovani su iz redova hrabrih islamizovanih stanovnika Bosne, Srbije i Hrvatske. Čuveni bosanski namesnik Gazi Husrev-beg imao je oko deset hiljada delija, a kasnije su i drugi sandžak-begovi, beglerbegovi i veziri imali svoje delije.
Delija, koga je Francuz Nikola de Nikole susreo 1551. u Jedrenu (bio je Srbin i hrišćanin "samo se pretvara kad živi s Turcima po njihovom zakonu") imao je šalvare "od kože mladog medveda sa dlakama napolju". Na glavi je nosio kapu od pegave leopardove kože uz koju je bilo prikačeno široko orlovo krilo. I konj mu je, umesto pokrovcem, bio pokriven kožom jednog velikog lava, koja je prednjim šapama bila pričvršćena na grudima konja, dok su druge dve visile pozadi, što je sve zajedno trebalo da uplaši neprijatelja. Saznajemo još da su se delije između sebe zvale zatočnici. U starijem srpskom jeziku zatočnik je bio čovek koji izaziva, zameće boj, onaj koji se zarekao da će izaći na megdan, megdandžija.
Na delije i njihove starešine delibaše i danas podsećaju prezimena Delići i Delibašići. A tu su i "slavne" delije, navijači Crvene zvezde. Kod Turaka su ostale akindžije; kao lično ime i termin u fudbalu (napadač).
Olga Zirojević

http://www.republika.co.yu/340-341/17.html