S kao Slovo o srpskim slovima |
S kao Slovo o srpskim slovima
piše: Veljko Đurić
Jedan srpski političar je, prije pet-šest godina, izgovorio i ove riječi: "Nije tačno da je ova latinica hrvatska latinica. To je srpska latinica"! Tada sam, u razgovoru sa prijateljima, rekao da je izraz "srpska latinica" nepoznat u nauci.
Ovog puta to činim poslije pažljivog čitanja Slova o srpskom jeziku.
U Slovu mi je zasmetalo nekoliko tvrdnji. Jedno od njih je i slijedeće: "Srbi pravoslavne veroispovesti (u Srbiji, Crnoj Gori i Republici Srpskoj, kao i u Slavoniji i Srpskoj Krajini i drugde u svetu), bez obzira na to da li se služe ijekavskom ili ekavskom izgovornom varijantom, da li pišu ćiri-licom ili latinicom, svoj književni jezik zovu srpski književni jezik".
Drugo je ovo: "Srpski književni jezik ima dva ravnopravna pisma: ćirilicu i latinicu. Srbi su kulturni baštinici staroslovenske pismenosti i njenih azbuka, a staroslovenska glagoljica i ćirilica srpska su istorijska pisma. Na temelju hiljadugodišnje srpske i slovenske ćirilične pismenosti, Vuk Stefanović Karadžić je stvorio nacionalno fonetsko pismo - srpsku ćirilicu, koja je stožerna vertikala srpskog duhovnog, kulturnog i istorijskog identiteta. Srbi imaju i svoje drugo pismo: Vukovoj ćirilici prilagođenu srpsku latinicu. Upotreba pisma nije nacionalna diferencijalna crta - pa je latinica sastavni deo srpske kulture".
Na ovom mjestu treba malo istorijske faktografije: srpska srednjovjekovna civilizacija pripada vizantijskom krugu. To znači, prvenstveno, istočnom hrišćanstvu i svemu što iz toga proishodi.
Jedan od temelja srpske države Nemanjića bijaše sveti Sava (Rastko Nemanjić). Sava je, dobivši blagoslov od vizantijskog patrijarha i cara, organizovao samostalnu Srpsku pravoslavnu crkvu sa episkopima Srbima. Od tada se liturgije počeše služiti na srpskom jeziku, zakone i tipike pisaše srpskom ćirilicom!
Srpska ćirilica već je milenijumsko pismo. Njeni daleki očevi su braća iz Soluna, sveti Ćirilo i Metodije. Uredili su slovensku ćirilicu na osnovu grčke azbuke, kao glagoljicu, pa obe važe kao arhislovenske.
Srpska pravoslavna crkva je sačuvala ćirilicu do dana današnjeg! Ali, od svetoga Save ne sazida se nijedan manastir ni crkva u kojoj se na freskama ili ikonama nešto napisa latinicom!
Svi istorijski spomenici napisani srpskim jezikom, pisani su isključivo glagoljicom i ćirilicom!
A ćirilica je bila diplomatsko pismo osmanlijskih, ugarskih i rumunskih dvorova. (Videti IV poglavlje knjige Radoslava M. Grujića "Apologija srpskog naroda u Hrvatskoj i Slavoniji", Novi Sad, 1909.)
Mitropoliti i gospodari crnogorski iz porodice Petrovića njegovali su ćirilicu kao i ostale metafore srpske.
Latinica, hrvatska latinica, došla je u srpske države stvaranjem Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, znači poslije 1. decembra 1918. godine!
Skerlić je učio da su Srbi i Hrvati jedan narod i predlagao da, u ime tog jedinstva, Srbi odbace ćirilicu, a Hrvati ijekavicu.
Hrvatska latinica se raširila do Bitolja, na primer, na državnim dvoazbučnim pečatima! Hrvatska je ostala ono što je i bila - jednoazbučna. Posljednja firma sa ćiriličnim slovima u Zagrebu, hotel "Beograd", održala se do 1937. godine. Do tada su je frankovci mazali izmetom, tipičnim i pouzdanim metodama hrvatske borbe, pa je vlasnik morao da promjeni azbuku.
Poslije stvaranja tzv. nezavisne države Hrvatske, prvi proglašeni zakon je zabranjivao srpsku ćirilicu!
Tako nam istorija pokaza da je hrvatska latinica negacija srpskog imena i srpske kulture: srpsko ime i latinica dvije su nespojive kategorije!
U toku Drugog svjetskog rata, na jednom tajnom sastanku vrha jugoslovenskih komunista odlučeno je da se forsira latinica. O tome nema nikakvih pouzdanih dokaza, ali poratna praksa to potvrđuje. Vrhunac toga je bio onog momenta kada je ljevičarska izdavačka kuća Nolit, prva u Srbiji, štampala knjige etimološkim pravopisom kojim se služe Hrvati.
Na Novosadskom dogovoru srpskih i hrvatskih jezičkih stručnjaka 1954. godine, jedan Hrvat je rekao kako treba sačekati da stare pisaće mašine budu islužene da bi se mogle zamijeniti novim. To je značilo da ćirilične mašine treba zamijeniti latiničnim! Ovo je sprovedeno u svim državnim ustanovama Srbije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine.
Tako dođe do procvata hrvatske latinice među Srbima. Latinicu braniše tvrđenjem da je ona "svjetsko pismo" ili "da je lakša". U izdavačkim kućama su govorili: "Latinica troši manje hartije"! Kada bi pisac naglasio ćirilicu, izdavač bi napravio bolestan izraz lica i rekao: "Mislite li vi na prodaju knjige"!
Ćirilicu je jedino očuvala Srpska pravoslavna crkva. NJena izdanja su samo ćirilična, ekavska i ijekavska.
Slovo o srpskom jeziku sam čitao mnogo puta i svaki put ostajao kod slijedećih riječi: "Srbi imaju i svoje drugo pismo: Vukovoj ćirilici prilagođenu srpsku latinicu". I pitao se: Gdje je tu naša srpska latinična prošlost? Na kraju moram da postavim još jedno pitanje: ako je balkanska istorija pokazala da je latinizacijom rasrbljavano Srpstvo (čitaj: kroatizovano), šta je onda sa tvrđenjem iz Slova o srpskom jeziku?
SRPSKO NASLEĐE
ISTORIJSKE SVESKE
BROJ 12DECEMBAR 1998, http://www.srpsko-nasledje.co.yu/sr-l/1998/12/article-1.html
|
|